Assemble of Ergonomics : องศ์ประกอบของการยศาสตร์

การยศาสตร์เป็นศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับหลายสาขาวิชาด้วยกัน ได้แก่ แพทยศาสตร์, วิศวกรรมศาสตร์, จิตวิทยา, สังคมศาสตร์ และสุขศาสตร์อุตสาหกรรม ซึ่งนำมาประยุกต์ใช้ร่วมกันในการปรับปรุงคุณภาพการทำงานให้มีประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูงสุด โดยให้ความสำคัญที่คนในการทำงานเป็นอันดับแรกว่ามีผลกระทบจากการออกแบบเครื่องมือ เครื่องจักร และสภาพแวดล้อมในการทำงานอย่างไรบ้าง ซึ่งก็รวมไปถึงวิธีการทำงานหรือท่าทางในการทำงานที่เหมาะสม เพื่อจะได้ใช้พลังงานในการทำงานน้อยที่สุด เกิดความเครียด ความล้าและความผิดปรกติจากการบาดเจ็บสะสมเรื้อรัง ( cumulative trauma disorders, CTDs ) น้อยที่สุด ผลโดยรวมคือการเพิ่มประสิทธิภาพความปลอดภัย และความสบายในการทำงานนั่นเอง

การประยุกต์ใช้ความรู้ทางด้านการยศาสตร์ในอันที่จะส่งเสริมประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และความสบายในการทำงาน สามารถทำได้โดยการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีให้เกิดขึ้นระหว่างคน เครื่องมือกับสิ่งแวดล้อมในการทำงานของเขา ( รูปที่ 2 ) ดังนั้นงานทางด้านการยศาสตร์ก็คือ การพัฒนาและปรับปรุงสภาพการทำงาน ความหนักเบาของงาน การใช้เครื่องมือที่เหมาะสม รวมไปถึงท่าทางการทำงาน เพื่อให้คนงานสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งหมายถึงการลดข้อผิดพลาดในการทำงานและการเพิ่มผลผลิต นอกจากนี้ยังเป็นการเพิ่มคุณภาพชีวิตในการทำงานอีกด้วย

การเพิ่มผลผลิตในการทำงานด้วยการนั่งเก้าอี้ที่ถูกหลักเออร์กอนอมิกส์

เรียบเรียงโดย…ผศ.น.ต. สุทธิ์ ศรีบูรพา**

ศาสตร์ทางด้านการยศาสตร์หรือเออร์กอนอมิกส์(Ergonomics) นั้นมีวิวัฒนาการถือกำเนิดขึ้นมาพร้อมๆ กับการอุบัติขึ้นมาของบรรดาสำนักงานยุคใหม่อันทันสมัยไฮเทค นักออกแบบเฟอร์นิเจอร์สำนักงานต่างได้นำเอาข้อมูลที่มีความสำคัญยิ่งเกี่ยวกับมิติขนาดร่างกายของมนุษย์(Anthropometric Data) หลักการทางด้านความรู้สึกสะดวกสบาย(Comfort Principles) และวิทยาการทางด้านสุขศาสตร์อุตสาหกรรม(Industrial Hygiene) มาประยุกต์ใช้ในการออกแบบเก้าอี้นั่งทำงาน
จากผลการวิจัยทางด้านการยศาสตร์หลายต่อหลายชิ้นได้ระบุให้เราตระหนักได้ว่า เก้าอี้ที่ได้รับการออกแบบมาเป็นอย่างดีโดยคำนึงถึงหลักสรีรศาสตร์ของมนุษย์หรือเก้าอี้เออร์กอนอมิกส์(Ergonomic Chair)นั้น มันสามารถช่วยลดหรือบรรเทาปัญหาความเค้นและความเครียด(Stress and Strain) ที่เกิดขึ้นมาจากการที่บุคลากรสำนักงานใช้งานพวกเครื่องคอมพิวเตอร์ คีย์บอร์ด และอุปกรณ์สำนักงานอย่างอื่นๆ ได้เป็นอย่างดี
โดยธรรมชาติแล้ว ร่างกายของมนุษย์เรานั้นเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความอ่อนตัว มีความยืดหยุ่นและต้องการการขยับเคลื่อนไหวไปมาอยู่ตลอดเวลา(Dynamic Organism) แต่ทว่าในความเป็นจริงของการทำงานในยุคเทคโนโลยีสารสนเทศหรือยุคไอทีดังเช่นในปัจจุบันนี้ มนุษย์ได้พึ่งพาอาศัยเครื่องคอมพิวเตอร์สำนักงานเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการทำงาน จึงเกิดมีการนั่งจดจ่อจับจ้องอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์เป็นเวลานานๆ มากขึ้นแต่กว่าการทำงานในยุคสมัยก่อน การนั่งเช่นนี้จึงมีผลทำให้ร่างกายไม่อาจที่จะมีกิจกรรมการขยับเคลื่อนไหว หรือว่าการเปลี่ยนอิริยาบทในเชิงจลนศาสตร์(Dynamics movements)นั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้เอาเสียเลย ดังนั้นวิธีการแก้ไขปัญหาทำนองนี้ที่ดีที่สุดก็คือ การรู้จักเลือกนั่งเก้าอี้ที่ช่วยให้ร่างกายของผู้นั่งสามารถขยับปรับเปลี่ยนท่าทางการนั่งทำงานได้หลากหลายท่าไม่ว่าจะนั่งเหยียดแข้งเหยียดขา นั่งเอนหลัง นั่งไขว่ห้าง นั่งหลังค่อม หรือการขยับหมุนเอี้ยวตัวไปทางซ้ายหรือทางขวา ก็สามารถทำได้โดยสะดวกง่ายดายโดยที่ผู้นั่งยังคงสามารถที่จะคร่ำเคร่งและมีสมาธิจดจ่ออยู่กับงานที่กำลังปฏิบัติอยู่ได้ตลอดเวลา
งานวิจัยหลายชิ้นพบว่า กลุ่มพนักงานของสถานประกอบการหรือองค์กรใดๆ ที่มีท่าทางการนั่งที่ดี มีเก้าอี้นั่งที่พอเหมาะพอดีตัวนั้นจะมีอัตราการหยุดพัก(การหลบเลี่ยงหรือการอู้งาน) มีการใช้ปรับสภาพตัวเองให้พร้อมที่จะเริ่มต้นทำงานรอบใหม่ และจะมีอาการเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าหรืออาการปวดหลังที่น้อยกว่ากลุ่มพนักงานที่นั่งผิดหลักท่าทางการนั่งที่ หรือนั่งอยู่กับเก้าอี้ที่ถูกออกแบบมาไม่ดีไม่เหมาะสม
ดังนั้น จงอย่าคิดว่า เก้าอี้นั้นมันไม่สลักสำคัญอะไร เพราะทั้งนี้ เก้าอี้ที่ได้รับการออกแบบอย่างถูกต้องโดยอาศัยหลักการยศาสตร์นั้นมันสามารถช่วยลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับอาการบาดเจ็บจากการนั่งทำงานและผลดีในท้ายที่สุดก็คือ มันจะช่วยเพิ่มอัตราผลผลิต(Productivity)โดยรวมหรือส่งเสริมประสิทธิภาพในการทำงานของพนักงานได้
เก้าอี้ที่ถูกหลักการยศาสตร์นั้น ผู้ออกแบบจะมีการนำเอาหลักเกณฑ์ทางด้านการยศาสตร์ที่ว่าด้วยเรื่องของความสมดุลย์ของเก้าอี้มุมเอนหลังที่พอดี และการหมุนเคลื่อนไหวของเก้าอี้ในทิศทางต่างๆมาประยุกต์ใช้ในงานออกแบบด้วย
ดังนั้นผู้ซื้อเก้าอี้เหล่านี้ไปใช้ก็สมควรจะรับรู้รับทราบถึงหลักการต่างๆ เหล่านี้ด้วย ซึ่งในที่นี้ก็ขอสรุปประเด็นที่สำคัญๆ ของเก้าอี้เออร์โก้ ดีไซน์ มาประกอบพอเป็นสังเขปดังนี้
ความสมดุลย์ (Seat Balance)
เก้าอี้ที่ดีต้องช่วยส่งเสริมให้ผู้นั่งมีท่าทางทรวดทรงการนั่งที่ถูกต้องหรือท่าทางการนั่งที่สมดุลย์ตามธรรมชาติของลำกระดูกสันหลังที่เรียงตัวเป็นรูปตัวอักษรอังกฤษ ตัว “S” เมื่อมองจากทางด้านข้าง โดยที่หลังส่วนล่างที่เรียกว่า Lumbar Spines จะแอ่นเว้ามาทางด้านหน้า (ซึ่งหลังช่วงเอวที่แอ่นเว้าเข้ามาทางด้านหน้านี้ ศัพท์ทางด้านการยศาสตร์จะเรียกกันว่า Lumbar Lordosis) หลังช่วงเอวหรือส่วนล่างของตัว “s” นี่เองที่เป็นส่วนที่ต้องรองรับน้ำหนักตัวส่วนบน(ศรีษะ แขนและลำตัว) ทั้งหมดเอาไว้ และกล้ามเนื้อหลังส่วนเอวนี้ก็ต้องพยายามทำงานอย่างหนักคือทั้งหดทั้งดึงเพื่อรักษาแนวลำสันหลังรูปตัวเอสนี้เอาไว้ ไม่ให้เป็นตัวเอสหลังค่อม หรือตัวเอสหงายหลังจนเสียสมดุลย์ที่ดีไป แล้วในช่วงลัมบาร์ ลอร์ดอซิสของมนุษย์แต่ละคนนั้นก็จะมีขนาดความยาวที่ไม่เท่ากันทุกคน ดังนั้นเก้าอี้เออร์กอนอมิกส์ที่ดีจักต้องมีการออกแบบและติดตั้งปุ่มบังคับควบคุมต่างๆ เอาไว้ให้ผู้นั่งสามารถที่จะปรับตำแหน่งของเก้าอี้ในแง่มุมต่างๆ โดยเฉพาะแผ่นหรือพนักพิงหลังส่วนเอวให้มีขนาดมีความเหมาะสมสอดรับเข้าพอดีกับรูปทรงของหลังของแต่ละคนเพื่อให้การนั่งมีความสุขและความปลอดภัย และเพื่อช่วยบรรเทาหรือลดปริมาณความเค้นและความเครียดที่เกิดขึ้นกับกล้ามเนื้อต้นขา กล้ามเนื้อหลัง กล้ามเนื้อหัวไหล่และกล้ามเนื้อต้นคอให้มีน้อยลงในขณะนั่ง มุมเอนของพนักพิงหลัง (Backrest Angle)
เก้าอี้การยศาสตร์นั้นจะต้องเป็นเก้าอี้ที่สามารถปรับเอนได้ตามความต้องการให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ มุมเอนของพนักพิงนั้นควรจะเอนทำมุมกับแนวระนาบได้ตั้งแต่ 90 –110 องศาเป็นอย่างต่ำ(มุมที่วัดจากต้นขา(แกนนอน) กวาดไปถึงแผ่นหลัง(แกนตั้ง)) มุมเอนที่ปรับได้ตามความต้องการนี้จะช่วยลดความกดดัน(Pressure) ที่กระทำต่อแนวกระดูกสันหลังส่วนเอวแต่ละชิ้นและยังจะช่วยเสริมสร้างความสมดุลย์ให้กับกล้ามเนื้อที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการนั่งอีกด้วย เพราะว่าร่างกายของผู้ที่นั่งเก้าอี้ยังคงสามารถรักษารูปทรงของแนวลำกระดูกสันหลังให้เป็นรูปตัว “S” ที่ดีเอาไว้ได้ในทุกท่วงท่าของการนั่ง
การขยับปรับแต่งเลื่อนได้ของเก้าอี้นั่ง (Seat Adjusting and Motion)
แม้ว่าคนเราจะนั่งอย่างถูกท่าทางตามหลักเออร์กอนอมิกส์แล้วก็ตาม แต่ถ้ายังคงนั่งในท่าทางเดิมๆ อยู่เป็นเวลายาวนานแล้วมันก็สามารถที่จะก่อให้เกิดภาวะความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าต่อร่างกายได้เช่นเดียวกันกับการนั่งเก้าอี้ที่ไม่ดี ดังนั้นการเคลื่อนไหวร่างกายเพื่อเปลี่ยนแปลงอิริยาบถบ่อยๆ จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการไหลเวียนโลหิตไปเลี้ยงตามส่วนต่างๆ ในร่างกายในขณะนั่งได้อย่างคล่องตัว และการ ”บิดขี้เกียจ” อยู่บ่อยครั้งนี้ก็จะช่วยป้องกันปัญหาอาการบาดเจ็บหลังเรื้อรังสะสมหรือ CTD ที่เกิดขึ้นในระยะยาวได้อีกทางหนึ่ง เก้าอี้เออร์โก้ ดีไซน์นั้นจะช่วยให้ผู้นั่งสามารถขยับปรับเปลี่ยนอิริยาบถของตนเองได้โดยง่าย แต่ก็ยังคงไว้ซึ่งความสะดวกสบายในการนั่งอย่างถูกหลักสุขลักษณะอยู่ได้ตลอด
กล่าวสรุป เก้าอี้นั่งก็เปรียบเสมือนรองเท้าหรือเสื้อผ้าที่เราสวมใส่อยู่ทุกวี่ทุกวัน เวลาเราเลือกซื้อรองเท้า หรือไปให้ช่างตัดเสื้อวัดตัวก็เพื่อความต้องการที่จะสวมใส่มันได้พอเหมาะพอดี ใส่สบาย ดูสวยงามดูแล้วเท่ เวลาซื้อก็เลือกแล้วเลือกอีก แล้วทีกับเก้าอี้นั่งทำงานของเราเองหรือเก้าอี้ของพนักงาน-ลูกจ้างที่ต้องนั่งทำงานอยู่ในโรงงานของเราหรือของท่านล่ะ? เหตุไฉนจึงไม่มีความพิถีพิถันพินิจพิจารณาคัดเลือกซื้อเก้าอี้ที่ถูกหลักการยศาสตร์ ซึ่งเป็นเก้าอี้ที่คนแต่ละคนนั่งได้อย่างเหมาะสม มีความสุขความสบายและมีความปลอดภัยจากการนั่ง อันจะก่ออานิสงส์เป็นพลวปัจจัยอีกปัจจัยหนึ่งที่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและคุณภาพชีวิตในการทำงานที่ดียิ่งๆ ขึ้นต่อไป

เอกสารอ้างอิง
1.น.ต. สุทธิ์ ศรีบูรพา: เออร์กอนอมิกส์: วิศวกรรมมนุษยปัจจัย: บริษัทซีเอ็ดยูเคชันจำกัด(มหาชน): พ.ศ. 2540; 370 บาท
2. http://www.stylexseating.com/Personal_Fit/Ergonomics.html
3. http://www.cyberchair.com

Ergonomics: Saving the Office Money

Many different injuries and problems stem from bad workstation positioning and improper ergonomics. Carpal Tunnel and Tendinitis are some of the most common workplace injury complaints and are found in a number of different occupations and situations. Hairstylists using their hands in the repetitive scissors motion or a computer programmer sitting in front of the monitor for long periods of time are all prone to problems with the hands and arms.

New worker’s compensation claims are being filed daily for problems stemming from muscle and nerve injuries due to workplace conditions. The numbers seem to be rising possibly due to the increasing number of computer users and workers with a computer monitor and workstation where they spend a considerable amount of time. It is simple to ergonomically position most workstations but without the knowledge of how to do so, most employees will end up in the wrong position.

When a worker reports a carpal tunnel injury from the doctor, they normally cannot perform their standard office tasks or the injury will be worsened. Carpal tunnel requires the wrist and arm to stay at a stable relaxed position and braces are available but do not work in most situations for productivity. The employee can be put on full leave until recovered or surgery is necessary which can leave the employee on absence for a longer period of time.

This can be costly to the employer for the replacement personnel in order to cover for the lost worker and in worker’s compensation claims if it is a work related injury. What business wants to throw money around without a care in the world for prevention of their loss? Not a good one or one that might stay in business long.

Most large corporations purchase their supplies in bulk and have been educated on proper ergonomics in the workplace from the office furniture interiors company that handled the design of the stations. Many large offices also feature workstations with ergonomic keyboard trays for multiple users and an adjustable office chair, the basics for good ergonomics. Prevention of injury is important to these big businesses as they know how costly it can be to replace workers.

All that is needed is ergonomic education for the employees in order to properly position the equipment once seated. With businesses paying more attention to workplace ergonomics, hopefully the number of these hand and arm injuries will decrease and save everyone time and money.

Author Bio:
Amy Pedersen has worked in the Ergonomics and Office Furniture
industry for over 10 years and is owner of Sit On This Ergonomics,
operating a number of ergonomic websites dedicated to Office
Chairs and the practice of good Workplace Ergonomics.

Featuring a wide variety of Executive Chairs, Leather Office Chairs,
Mesh
Seating & Task Office Chairs with an Online Sales Catalog. Their
Huge
Office Chair Collection and the Sit On This Ergo
website
provides detailed ergonomic information on proper chair positioning and
seating in the workplace environment to help people to find the perfect
Office Chair for their situation.